Αντίθετα, ο κολικός του νεφρού είναι μια οξεία κατάσταση που μπορεί να συμβεί στον καθένα και δεν αντέχεται. Πρόκειται για μια εξαιρετικά επώδυνη κατάσταση, η οποία χαρακτηρίζεται από πόνο «σαν μαχαιριά» που ξεκινά από την περιοχή του νεφρού και συνήθως κατέρχεται προς το πλάγιο κοιλιακό τοίχωμα και μπορεί να καταλήγει στα έξω γεννητικά όργανα του ασθενούς. Έχει συνήθως παροξυσμικό χαρακτήρα, δηλαδή ξεκινά απότομα, έχει προοδευτικά αυξανόμενη ένταση και υποχωρεί εξίσου απότομα. Η κλινική εικόνα είναι συνήθως χαρακτηριστική με τον ασθενή να είναι εξαιρετικά ανήσυχος, κάθιδρος, χωρίς να βρίσκει ανακούφιση σε καμία θέση, ενώ στηρίζει με το χέρι του την πάσχουσα νεφρική χώρα και κάμπτει πλάγια τον κορμό προς την πάσχουσα πλευρά. Είναι δηλαδή πόνος που δεν σε αφήνει να σταθείς όρθιος και σε ένταση-σύμφωνα με μαρτυρίες ασθενών ξεπερνά τον δυνατό πονόδοντο, την ωτίτιδα, ακόμα και την ημικρανία-πόνους οι οποίοι θεωρούνται βασανιστικοί και από την πλευρά των ασθενών και από την επιστημονική κοινότητα. Κάθε επώδυνη κατάσταση εκτός των άλλων προβλημάτων που προκαλεί στην υγεία συνδέεται και με σοβαρή υποβάθμιση της ποιότητας ζωής και θεωρείται αίτιο παροδικής ή πιο μόνιμης αναπηρίας.
Ο κολικός του νεφρού ως οξύ πρόβλημα υγείας αποτελεί μια επείγουσα κατάσταση και αναγκάζει τον πάσχοντα στην άμεση ανεύρεση ιατρικής βοήθειας για την ανακούφιση από τους βασανιστικούς πόνους. Άλλα συνυπάρχοντα συμπτώματα περιλαμβάνουν τη ναυτία, την τάση για εμετό, την αιματουρία, τον πόνο κατά την ούρηση και τον πυρετό.
Νεφρολιθίαση, ο συνήθης ύποπτος
Από επιδημιολογικές έρευνες εκτιμάται ότι το 12% του πληθυσμού θα εκδηλώσει κολικό του νεφρού, ο οποίος οφείλεται σε μερική ή πλήρη απόφραξη του νεφρού ή του ουρητήρα από πέτρα. Το αίτιο δηλαδή εντοπίζεται στον σχηματισμό λίθων στο νεφρό που μπορεί να φτάσουν μέχρι τον ουρητήρα και το πρόβλημα θα υποτροπιάσει στο 50% των πασχόντων. Η νόσος προσβάλλει και τα δύο φύλα, αλλά στους άνδρες είναι 2,5 φορές συχνότερη σε σχέση με τις γυναίκες. Τα περιστατικά νεφρολιθίασης σχετίζονται με αυξημένη οικογενή επίπτωση, καθώς αρκετοί ασθενείς έχουν βεβαρημένο οικογενειακό ιστορικό. Επίσης, η συχνότητα εμφάνισης κολικών αυξάνεται κατά τους καλοκαιρινούς και φθινοπωρινούς μήνες, εξαιτίας της αυξημένης θερμοκρασίας και της ήπιας αφυδάτωσης του οργανισμού όταν δεν καταναλώνουμε επαρκή ποσότητα υγρών.
Πώς σχηματίζονται οι πέτρες στα νεφρά
Σε αρκετές περιπτώσεις νεφρολιθίασης, οι πέτρες αποβάλλονται μόνες τους μέσω της διούρησης. Οι πέτρες αυτές σχηματίζονται όταν αυξάνεται υπερβολικά εντός των νεφρών η συγκέντρωση ορισμένων ουσιών, όπως το οξαλικό ασβέστιο και το ουρικό οξύ, με αποτέλεσμα να σχηματίζονται μικροί κρύσταλλοι, που σταδιακά να μεγαλώνουν. Μια πέτρα που έχει σχηματιστεί μέσα στο νεφρό μπορεί να μετακινηθεί στον ουρητήρα, μπλοκάροντας τη φυσιολογική ροή των ούρων ή μπορεί να συνεχίσει να μετακινείται προς την ουροδόχο κύστη, με συνέπεια να εκδηλωθούν τα συμπτώματα της ουρολιθίασης δηλαδή συχνουρία, αίσθημα πίεσης στην κύστη ή πόνος στη βουβωνική χώρα.
Αντιμετώπιση με κλασικές και νέες τεχνικές
Όταν ο πόνος της νεφρολιθίασης είναι υπερβολικά ισχυρός ή σε περίπτωση που η πέτρα είναι πολύ μεγάλη σε μέγεθος για να αποβληθεί φυσιολογικά με την διούρηση τότε συνιστάται χειρουργική επέμβαση, ή λιθοτριψία ή η απομάκρυνση της πέτρας ενδοσκοπικά. Η αντιμετώπιση της λιθίασης του ουρητήρα γίνεται με πολλούς τρόπους και ο ενδο-ουρολόγος είναι αυτός που επιλέγει τον καταλληλότερο σε κάθε περίπτωση. Η αφαίρεση των λίθων πραγματοποιείται με χειρουργικές επεμβάσεις ελάχιστα παρεμβατικές, στις οποίες δε γίνεται τομή με νυστέρι, αλλά η πρόσβαση στα ουρολογικά όργανα γίνεται από τη φυσιολογική οδό (όπως η ουρήθρα και οι ουρητήρες). Είναι εφικτή με τη χρήση ψηφιακών μέσων απεικόνισης υψηλής ευκρίνειας, ειδικών εύκαμπτων χειρουργικών ενδοσκοπίων (λ.χ. εύκαμπτο ουρητηροσκόπιο), πολύ λεπτών ινών laser και ενδοσκοπικών εργαλείων. Είναι, επιπλέον, εφικτή η πρόσβαση και θεραπευτική παρέμβαση μέσω της ουρήθρας σε κάθε σημείο του ουροποιητικού, ακόμα και στους μικρούς κάλυκες στο εσωτερικό του νεφρού.
Αιχμή του δόρατος στην ενδο-ουρολογία είναι η τεχνική της μίνι-διαδερμικής νεφρολιθοτριψίας που αποτελεί την εξέλιξη της κλασικής διαδερμικής νεφρολιθοτριψίας και εγγυάται απόλυτη ασφάλεια. Πρόκειται για ελάχιστα επεμβατική χειρουργική επέμβαση που πραγματοποιείται μέσω μικροσκοπικής τομής-εντομής στο δέρμα, μέσω της οποίας, υπό ακτινοσκοπικό έλεγχο, δημιουργείται ένα στενό κανάλι κατευθείαν στην αποχετευτική μοίρα του νεφρού και στο σημείο το οποίο βρίσκεται ο λίθος. Πρόκειται για μια σημαντική πρόοδο που παρακάμπτει την ανοικτή χειρουργική με τις συχνές και σοβαρές επιπλοκές και επιτρέπει στις μεγάλες ή πολύπλοκες πέτρες να υποβάλλονται σε επεξεργασία με έναν ελάχιστα επεμβατικό τρόπο, ο οποίος στο παρελθόν θα απαιτούσε μεγάλη τομή και μεγαλύτερη παραμονή στο νοσοκομείο.
Ένα ακόμα μεγάλο πλεονέκτημα της μεθόδου είναι ότι μπορεί να συνδυαστεί με την ανιούσα ενδοσκοπική λιθοτριψία, με τον ασθενή σε ύπτια θέση, ώστε να μην επιβαρύνεται καρδιοαναπνευστικά (όπως συνέβαινε με την παλαιά τεχνική της διαδερμικής νεφρολιθοτριψίας που ο ασθενής παρέμενε για τουλάχιστον 3 ώρες σε θέση πρηνή -ιδιαίτερα άβολη για το ανθρώπινο σώμα- κατά τη διάρκεια του χειρουργείου. Η παραπάνω τεχνική καλείται συνδυασμένη ανιούσα ενδονεφρική και διαδερμική λιθοτριψία, εφαρμόζεται από εξαιρετικά εξειδικευμένους χειρουργούς ουρολόγους και απαιτεί κατάλληλο τεχνολογικό εξοπλισμό και τεχνογνωσία.
Συμβουλές διατροφής που μειώνουν τον κίνδυνο σχηματισμού πέτρας
Πέρα από το βεβαρημένο οικογενειακό ιστορικό και άλλους παράγοντες που εμπλέκονται στην εμφάνιση της νεφρολιθίασης, υπάρχουν μερικές συμβουλές διατροφές, με τις οποίες ελαττώνεται η πιθανότητα εμφάνισης λίθων (πέτρας) στα νεφρά. Φροντίστε να προσλαμβάνετε επαρκή ποσότητα υγρών, που για ένα ενήλικα φυσιολογικού βάρους θεωρούνται περίπου τα 2 λίτρα καθημερινά.
Περιορίστε την κατανάλωση τροφών με οξαλικές ενώσεις, που αυξάνουν τον κίνδυνο σχηματισμού λίθων, όπως το σπανάκι, το παντζάρι τα αμύγδαλα και η σοκολάτα. Δοκιμάστε να πίνετε τακτικά χυμό λεμονιού αραιωμένο σε νερό που εμποδίζει τον σχηματισμό λίθων, καθώς τα οξέα του λεμονιού δεσμεύουν το ασβέστιο στα ούρα κι έτσι εμποδίζουν τη δημιουργία του οξαλικού ασβεστίου.
Μειώστε την πρόσληψη αλατιού που ούτως ή άλλως βλάπτει γιατί προκαλεί υπέρταση. Η συνολική ημερήσια πρόσληψη αλατιού δεν πρέπει να ξεπερνά τα 2.300 mg, ενώ για όσους έχουν εμφανίσει ξανά στο παρελθόν πέτρες στα νεφρά το όριο μπαίνει στα 1.500 mg. Μειώστε επίσης την κατανάλωση ζωικών πρωτεϊνών ώστε να περιορίσετε τα επίπεδα ουρικού οξέος. Οι πέτρες ουρικού οξέος σχηματίζονται όταν το pH των ούρων είναι πολύ χαμηλό.
